Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Gezi Parkı’nı korumak için parkta bulunan küçük bir grup insana “3-5 çapulcu” dedi. Sonra o grup Başbakan’ın süren hakaretleriyle, tehditleriyle ve en önemlisi polisin uyguladığı acımasız şiddetle o bir grup insan önce yüzler, binle oldu; sonra milyonlar… Başbakansa Gezi Parkı eylemine katılan veya destekleyen herkesi “bunlar” diye ayrıştırıp, “çapulcu” demeyi sürdürdü.
İki gün sonra eylemlere sebep olan ilk kıvılcımın birinci ayı dolacakken yaşanan her şeye hakim olmalısınız zaten. Eylemciler, çapulcu sözünü kabul etti. Her biri kendini çapulcu saydı. Oyuncular, müzisyenler, iş adamları bile “ben de çapulcuyum” dedi. TDK’ya baktığımızda ise bu sözcüğün anlamı şu (iddialara göre bu anlam Başbakan’ın ifadesinden sonra yazılmış): “Düzene aykırı davranışlarda bulunan, düzeni bozan” Başka kaynaklara ve TDK’daki önceki tanıma göre ise “yağmacı” anlamına geliyor bu sözcük.
Yani neresinden tutsan hakaret, neresinden tutsan aşağılama. Şöyle yolda, okulda, iş yerinde vb. biri böyle bir laf etse birine muhtemelen ağzının orta yerine aldığı bir kafa dabesi sonucu iki dişi eksilir. Son derece provokatif olan bu sıfatı eylemcilere yakıştıranın aldığı yanıtsa tahminimde olduğu gibi şiddet değil, “madem öyle diyorsun, biz de çapulcu oluruz” tavrıdır. (Başbakan umduğu kaotik ortamı yaratamayınca muhtelemelen daha çok öfkelendi.) Tabii çapulcu olmak da kolay değil.
Her şeyden önce bu sıfat kabul edildiyse, eylemciler ya çapulcu gibi davranacaktı ya da çapulculuk eylemcilere yaraşır bir anlam kazanacaktı. Çapulcu artık yeni bir anlama sahipti. Üstelik dilbilimsel bir zemin de hazırlanıyordu. Eylemcilerin bu sözcüğü kabulü ve yoğun kullanımının ardından Zargan adlı İngilizce-Türkçe sözlük “Chapulling”i veritabanına dahil etti. (nedense şimdi çıkartmış olduklarını farkettim. Anlam olarak “özgürlükleri için mücadele eden” yazıyordu.)
Ardından chapulling‘i Urban Dictionary’de gördük. Urban Dictonary İngilizce küfürleri, argo kelimeleri ya da argo dahi olmayan sokak ağzıyla başkalaşan anlamları listeleyen bir sözlük sistemi. Chapulling’in buradaki anlamı: Güce direnme, adalet isteme, herkesin haklarını gözetme. Sitede ayrıca fiilin tüm çekimlerini görmek mümkün. Aşağıdaki video’dan İngilizce’de nasıl kullanabileceğini öğrenebilirsiniz.
Bahsedeceğim son bir kaynaksa Wikipedia. Wikipedia’da da bir Chapulling başlığı açıldı. Öyle şakasına da değil… Çapulcunun gerçek anlamı, yeni anlamı, nerden çıktığı, nasıl evrildiği 20’den çok kaynağı referans göstererek anlatmışlar. Bilgiler şu an itibariyle 10 farklı dilde yayında.
Kaynak sayısı az değil. Duvar yazıları, besteler, tweet’ler ve dahi bin türlü çapulculuk örneğini Google’da bulamamak mümkün değil. Burda idrak edilmesi gereken nokta, bir Başbakan’ın halkına hakaret etmesi ve halkın bu hakaret sözcüğünün içini boşaltıp, yeni bir anlam yükleyerek ne kadar barışçıl olduğunu göstergesidir. Üstelik bu yeniden anlamlandırma öyle yoğun ki; “Chapulling” artık tüm dünyada kabul gören bir deyim. Artık dünyanın her yerinde kendi özgürlükleri için mücadele eden chapuller’lar (çapulcular) var.
Öte yandan bu barışçıl söylem, 3 kişinin ölümüne, binlerce kişinin yaralanmasına sebep olan polis şiddetinden çok daha serttir.
Chapulling, artık silahlarımızın eşit olmadığının en büyük kanıtlarından biridir. Eğer Başbakan “3-5 ağaç” ile başlayan bu özgürlük mücadelesini bir savaşa çevirdiyse kazanan polis kurşunu değil barış olacak. Çünkü daha güçlü, daha tehlikeli, daha yaralayıcı….
Son olarak aşağıda Gezi İçin Müzik listesinden birkaç çapulcu şarkısını seçip paylaşıyorum.