Simto Alev

Bitcoin’in değeri bundan 6-7 yıl önce 1 doların altındaydı. Bundan 3-4 ay önce ise 2400 dolara kadar yükseldi. Sonra hızla bir Bitcoin’in değeri 5.000, 10.000, 15.000. Bugün ise 17.000 dolara yakın. Hal böyle olunca; son zamanlarda bilen, bilmeyen herkes Bitcoin konuşur oldu. Kimisi kısa yoldan köşeyi dönme derdinde, kimisi ise hevesle çökmesini bekliyor. Fakat görüyorum ki Bitcoin alan da, almayan yorumlayan da; birçok kimse ne konuştuğunu bilmiyor.

Bu yazıyı ilk başta Facebook’ta yazmaya başladım. Sonra baktım uzayacak, birkaç aydır bir şey yazmadığım bloguma taşıyayım da daha çok kişiye ulaşsın dedim. Yine de beklentinizi yüksek tutmayın. Bu yazı size para kazandırmayacağı gibi, bir şeyler öğretmekten çok yol gösterici olacak.

Öncelikle Blockchain’i öğrenin (şurda güzel bir Türkçe video var). Neymiş araştırın. Bitcoin’in arkasındaki; onu kazanca dönüştüren, merkezisizleştiren, bugünün şartlarında sonsuz güvenli yapan (burdaki güven değer kaybetmez anlamında değil) teknoloji bu. Öğrenin.

Blockchain, Bitcoin’den değerlidir. Bu teknoloji ile herkes kendi coin’ini yaratabilir. Akşama SimtoCoin çıkarmam mümkün mesela. Ama ne kadar değeri olacağı ayrı konu. Blockchain de, Bitcoin de tamamen açık kaynak kodlu sistemler. İndirin ve kopyalayın, kendi coin’iniz olsun. Şu an piyasada Bitcoin’e alternatif binin üzerinde alternatif coin (altcoin) var. Bunlardan en popülerleri Ethereum, Litecoin, Ripple, Bitcoin Cash.

Blockchain aynı zamanda son derece güvenli; bugünün imkanlarıyla verilerde tahribat oluşturalamayacak, şifreli bir veri saklama yöntemidir. Sadece Kripto Para ile ilgili değildir. Yarın özel şirketler, bankalar, devlet daireleri; özel bilgileri güvende tutmak için -balon dedikleri- bu teknolojiyi kullanacaklar ve işe yarayacak. Biz yine de çok sapmadan Kripto Para meselesine dönelim.

Bitcoin’in değeri 3 ay sonra 100.000 dolar da olabilir, 100 dolar da. Bunun değerini gerçek bir borsa gibi yatırımcılar ve spekülatörler belirler. “Gerçek” paralar veya borsadaki hisseler de benzer şekilde hareket ediyor. Bitcoin’in ne olacağı önemli değil. Önemli olan, geleceğin ödeme sisteminin altyapısı olabilecek Blockchain’in veya alternatiflerinin ne kadar sağlam duracağı ve buna bağlı altcoin’ler. Yarın belki Bitcoin’le değil ama AmazonCoin’le Amazon.com’dan alışveriş yapacağız.

Bitcoin kesinlikle balon değildir. Evet, büyük yatırımcıları ellerindeki Bitcoin’leri hızla satarlarsa değeri de hızla düşecektir. Yatırımcılar oluşturdukları spekülasyonlarla Bitcoin’in değeriyle oynayabiliyor. Mesela son birkaç ayda çıkan haberler herkesi Bitcoin’e hücum ettirdi ve değeri yükseldi. Şimdi ise balon haberleri çıktı. Yakın zamanda muhtemelen önce büyük yatırımcılar satış yapacak, sonra yatırdığı 3 kuruşuyla panikleyen insanlar kaçacak ve değeri düştü mü her şey başa saracak. Ancak bu durum yine de Bitcoin’i balon yapmaz. TL’nin yıllar içindeki değer kaybına bakın hele..

Bitcoin’in amaçlarından biri ortak bir değerde; bankayla, kredi kartıyla, güvenlik dertleriyle, yüksek komisyonlar olmadan, hızlı bir şekilde ödeme yapılabilecek evrensel bir para birimi olmaktı. Bazı mağazalar ve servisler Bitcoin kabul etmeye de başlamıştı. Ancak Bitcoin’den yana gelecek pek umutlu değil.

Örneğin Steam, geçtiğimiz günlerde artık Bitcoin kabul etmeyeceğini duyurdu. Çünkü Bitcoin fiyatındaki aşırı dalgalanma, anlamsız komisyonlar, bitmeyen kuyruklar bu işi baltalamaya başladı. Evet, kuyruk ve komisyon.

Bitcoin’de yapılan her işlemin “bitcoin madencileri” tarafından onaylanması lazım. Bu güvenliğin bir parçası. Blockchain’i araştırdıysanız zaten durumu anladınız. Birine gönderdiğiniz para onay almadan hesaba geçmiyor. Geçen hafta ise Bitcoin’in değeri 19.000 Dolar civarını bulduğunda kuyrukta bekleyen 250.000 kadar işlem göründü. Bu, Bitcoin transferinin 2-3 günde gerçekleşmesi demek. Ayrıca her bitcoin transferi için bir komisyon ödemeniz gerekiyor. Bu da yoğunluğa göre değişken olmakla birlikte yüksek komisyon, yüksek transfer önceliği demek.

Bitcoin bunlara çözüm bulmak için uğraşıyor. Oradaki gelişmeleri ayrıca incelemek gerekiyor. Bitcoin bir ödeme aracı olsun, olmasın; altcoin’lerden biri mutlaka olacak. Örneğin IOTA son günlerin en çok konuşulan alternatifi.

IOTA, oldukça yeni bir altcoin. Hedefi IoT’nin (Nesnelerin İnterneti) coin’i olmak. Yani buzdolabınız domates bittiğinde Amazon’a otomatik sipariş verirken, IOTA ile ödeme yapacak. IOTA, Bitcoin ve diğer -hemen hemen bütün- altcoin’lerin aksine; Blockchain’i değil, Tangle adında başka bir sistemi kullanıyor. Bu sistemde beklemeler ve komisyonlar yok.

Ben bu teknolojiyi henüz yeterince araştırmadım. Geleceği de ne olur bilemem. Ancak bahsetmemin sebebi, nereye doğru yol aldığımızı göstermek için iyi bir örnek olması. Öyle ya da böyle; geleceğin “para” anlayışı ve ödeme biçimleri çok değişecek.

IOTA hakkında aşırı detaylı bilgiyi Kozan Demircan blogunda yazmış. Hatta bu yazı Bitcoin ve Kripto Para üzerine aklınıza takılan tüm soruları da cevaplayacak. Sabırla okuyunuz.

Önemli bir konu bu. Bitcoin veya altcoin almak için “coin borsası” sitelerini kullanıyoruz. Yerli ve yabancı borsa siteleri var. Kimisi sadece Bitcoin ve Ether satarken, kimisi de onlarca farklı coin satabiliyor. Görüyorum ki birçok kişi coin alımı gerçekleştirdikten sonra onları bir wallet’ta tutmak yerine borsa sitelerinde tutuyor. Bu güvenli bir yöntem değil. Bu siteler kapanırsa elinizde ne var, ne yok uçar gider.

Wallet’lar size özeldir. Daha en başta bahsettiğim Blockchain sisteminde bugüne kadar yapılan tüm işlemler, hangi cüzdan adresinden hangi cüzdan adresine ne kadar gittiği şifreli bir şekilde kayıtlı. Yani hangi adreste kaç coin var belli.

Her cüzdan adresinin “private key” denen bir de özel güvenlik anahtarı var. Bu anahtar da Blockchain’de şifreli. Sadece size özel olan bu anahtar coin’lerin de güvencesi. Aşağıda özetle bahsedeceğim Wallet’ların çökmesi, bozulması, kapanması durumunda bu private key’inizle tek bir Satoshi (1. Bitcoin’in yüz milyonda biri. Bir nevi kuruş) bile kaybetmeyeceksiniz.

Eğer coin işine girecekseniz, mutlaka bir Wallet sahibi olun ve Wallet’ları araştırın. Temelde birkaç çeşit Wallet var:

1. Wallet Siteleri: Bu sitelerde bir hesap açmanız yeterli. Site kapansa bile Private Key’iniz sizi kurtaracak ama yine de tercih etmeyebilirsiniz.
2. Yazılım Wallet’lar: Bunlar bilgisayarınıza indireceğiniz küçük programlar. Cüzdan bilgilerinizi bilgisayarınızda tutarken, Blockchain verisini merkezi bir sunucudan (yazılımın sunucusu, Blockchain merkezi bir şey değil) alıyor. Private Key’iniz de en yakın dostunuz.
3. Bitcoin Çekirdek Yazılımı: Bu sayede tüm Blockchain verisini bilgisayarınızda tutup zincirin tam bir halkası olabilirsiniz. Ancak dediğim gibi; ilk günden bugüne tüm işlemler kayıtlı. Şu an indirmeniz gereken Bitcoin verisi 150 GB civarı. Ayrıca yapılan her transfer bilgisayarınızdan geçecek; download ve upload yazacak.
4. Donanım Cüzdan: Bu donanımlar birer USB belleğe benziyor. Cihazı da şifreleyerek coinciklerinizi yastığınızın altında saklayabilirsiniz. Aslında bu cüzdanlar içlerinde coin barındırmıyor. Blockchain’e daha güvenli bir şekilde erişmenize aracı oluyor.
5. Kağıt Cüzdan: Tek ihtiyacınız olan bir parça kağıt ve bir kalem. Private key’inizi bilin, yeter.

Bu cüzdanlar için bahsettiğim Private Key’leri aslında mneumonic seed/word denilen ve genelde 12 kelimeden oluşan kelime dizileri oluşturuyor. Bu kelimelerle cüzdanlarınızı ve içeriğini dünyanın her yerinde herhangi bir cihazda uygun bir cüzdan üzerine girerek kurtarabilirsiniz. (Bu iki cümleyi Ozan Eicher’e yazdırdım. Bilgim de, Türkçem de tükendi resmen.)

Ayrıca her Kripto Para’nın ayrı bir cüzdanı olduğunu; Bitcoin için ayrı, Litecoin için ayrı cüzdaz açmanız gerekeceğini bilmelisiniz. Bazı cüzdan siteleri popüler birkaç coin için hizmet sağlıyor olabilir. Donanımlar da pek çok coin’i bir arada desteklemekte.

En can alıcı soru bu herhalde ama bu sorunun bir yanıtı yok. Bitcoin bu şekilde artmaya devam ederse, bugün kenara attığınız bir miktar bir süre sonra birkaç katı olabilir. 2011 Yılında 1 dolar bile değilken bugün 17.000 dolara erişti. Ancak son zamanlarda birkaç saat içinde bile 1000 doların üzerinde inip çıkabiliyor. Büyük yatırımcıların satışı ile değeri bir anda tekrar 2400 dolara da gerileyebilir. Bu yüzden yatırım yapacaksanız risk alabileceğiniz miktarlarda yapmanızda fayda var.

Bitcoin’deki gelişmeleri takip etmeniz, bu yazıda bahsetmediğim fork’lardan (çatallanma) haberdar olmanız, spekülasyonları okumanız, gerektiğinde hızlı hareket etmeniz; yukarıda kabaca bahsettiğim teknik detaylara hakim olmanız alacağınız riski azaltacaktır.

Altcoin’lerde ise durum daha farklı. Daha fazla özen istiyor. Her gün bir yenisi çıkıyor ve her biri başka bir şey vaat ediyor. Bugün değeri 1000 doları aşan Bitcoin’den sonra sadece Bitcoin Cash var. Değeri 100 doları aşansa sadece 10 kadar altcoin var. Değeri 1 doların altında yüzlerce altcoin var.

Bu altcoin’lerin ne olacağı olacağı oldukça belirsiz. Bugün her birini 0.20 dolardan aldığınız yarın birden 5 dolara fırlayabilir. Bugün tanesi 3 dolardan bir coin ise birden 1 doların altına düşebilir. Ya mesai harcayıp piyasayı iyi takip etmek, olası fırsatları görmek, risk almak ya da hiç bulaşmamak gerekiyor.

Yani sistemi öğrenip risk alarak ve iyi bir okuma yaparak kazanmak da mümkün, kaybetmek de. Bilmeniz gereken şey Bitcoin ve diğer altcoin’lerin birer kolay yoldan para kazanma aracı olmadığıdır. Öyle bir seçenek maalesef yok. Kazanmanın en efektif yolu hâlâ çalışmak.

Hey şeye hakim oldup bir cüzdan sahibi olduktan sonra havadan birkaç Satoshi kazanmak isterseniz de faucet siteleri var. Bunlar sayesinde her gün birkaç Satoshi kazanabilirsiniz. Ekşi Sözlük girdimde bunların üçünden bahsettim. Bunlarla aylık 2-3 dolar karşılığı Bitcoin ancak kazanırsınız. Bitcoin’in değeri arttıkça günlük kazanılan Satoshi miktarı da düşmekte.

Önemli: Belirli bir miktar ödeme karşılığı size yüklü miktarda düzenli Bitcoin kazandıracağını iddia eden sitelerin (ponzi) tek amacı paranızı cukkalamaktır. Şiddetle uzak durunuz.

Bitcoin almak istiyor, Kripto Para ile zengin olma hayali kuruyorsanız önce Blockchain sistemini ve alternatiflerini, cüzdanların nasıl çalıştığını, borsa işleyişini, altcoin’leri, Kripto Para ile neler yapabileceğinizi, faydalarını, risklerini iyice bir öğrenin. Süha Yunus Erol, makalesinde 30 kadar ilgili terimin anlamını açıklamış. İsmail Hakkı Polat’ın blogunda ise çeşitli Bitcoin makaleleri mevcut (hiçbiri sizi zengin etmez).

Eğer Bitcoin’le, Kripto Parayla işim olmaz diyorsanız; “balon” demeden önce yine iyice bir okuyup öğreniniz. Bitcoin her an değer kaybedebilir ama boşluğu kolay dolacaktır. Henüz Kripto Paranın emekleme dönemini aşmadık.

• 10 Yıl sonra buzdolabınız otomatik sipariş verecek, siz evde yokken kurye içeri girip siparişinizi bırakacak (Amazon’un yeni teslimat projesi) ve belki ödeme otomatik olarak bir Kripto Para ile yapılacak.
• Klimanızın bakım vakti geldiğinde servisi kendi çağıracak ve ödemeyi Kripto Para ile yapacak.
• Yeni gelecek çamaşır makinelerinde cep telefonu ile yıkama programı yükleme özelliği gelecek (bu teknoloji de sergilendi). Belki bazıları ücretli olacak ve bir Kripto Para birimyle ödeme yapacaksınız. Belki LG Coin, Arçelik Coin, Bosch Coin olacak.

Evet, Kripto Para sistemlerinin de geleceği olmayabilir ama bugün “kimse evine almaz” denilen bilgisayarlarımızdan, ev kullanıcılarının ihtiyacı olmayan interneti kullanarak “balon” olan bir para birimini satın alıyoruz. Barış Özcan’ın Bitcoin videosunda bahsettiği gibi; korsan müzik indirme programı bugün Spotify’ı doğurdu. Bitcoin neden geleceğin alışveriş yöntemini doğurmasın?

Anlamadığınız şeye “olmaz öyle şey” demeyin.

“Nasıl Bitcoin alırım?”dan önce sorulması gereken soru “Nedir bu Bitcoin, nasıl oluyor bu işler?”dir.

YTD