PayPal Türkiye’de çok uzun zamandır yok. Kağıt üstünde olup bitene bakacak olursak PayPal Türkiye’deki kanunlara uymadığı için bir çekilme kararı aldı. Bana sorarsanız PayPal Türkiye’de yasaklı. Neden böyle düşündüğünü de söyleyeceğim ama bu yazının esas konusu PayPal’ın ne kadar önemli olduğu ve yokluğunun bize kaybettirdikleri.

PayPal; içerisinde para tutup alışveriş yapabileceğiniz, uluslararası, dijital bir cüzdan hizmeti. Varlığı mevcut koşullarda çok önemli. Bunun da nedenini anlatacağım. PayPal 200’den fazla ülke/bölgede hizmet veriyor. Bu ülkeler arasında 2016 yılına kadar Türkiye’de de Türkçe olarak hizmet veriyordu. 2016 yılında bir takım kanun değişiklikleri oldu. Bu gibi bir hizmeti verebilmek için sunucuların Türkiye’de tutulması gibi zorlayıcı şartlar ortaya çıktı.

PayPal da bu süreçte yapabileceklerini yaptı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK)’na da lisans başvurusu yaptı fakat BDDK başvuruyu reddedince Türkiye’den çekilme kararı aldılar.

Şüphesiz PayPal BDDK’nın istediği tüm şartları yerine getirmedi. Komplo teoriciliği yapmayalım ama bir takım lobi faaliyetleri de dönmüş olmalı. Günün sonunda, hiç bu süreçlerle gündeme gelmeyen benzeri sistemler Türkiye’de rahatça faaliyet gösterebiliyorsa ve PayPal 200’den fazla ülke/bölgede faaliyet gösterebiliyorsa; ben bu durumu PayPal’ın Türkiye’de yasaklanması olarak degerlendiririm.

Peki PayPal Neden Önemli?

Yurtdışında, online olarak satılan veya kiralanan pek çok ürün ve servis sadece PayPal ile ödeme kabul ediyor. Dolayısı ile birçok ürün ve hizmetten mahrum oluyoruz. Üstelik yeni yasalarla zaten yurtdışı alışverişlerde KDV ödemesi yapılıyor. 1 Kuruş değerindeki ürün bile gümrüğe giriyor ve bir gümrük sunum ücreti alınıyor. Üstüne, her ürün için %20 gümrük vergisi ödeniyor. Bahsettiğim ürün ve hizmetlerin bir çoğu Türkiye’de bulunmuyorken bazıları da fahiş fiyattan satılıyor. Parasını, KDV’sini, gümrük vergisini ödediğimiz ürün veya hizmeti PayPal Türkiye’de yok diye alamıyoruz.

Daha Önemlisi Yurtdışına Satış

Yurtdışından alışveriş yapmaktan daha önemli olan şey yurtdışına satış yapmaktır. Onu da tüccarlar, işletmeler dert edinsin diye hiç düşünmeyin. Çünkü siz de bireysel olarak var olan meziyetlerinizle yurtdışından kolayca para kazanabilirsiniz. Tabii bunun için PayPal’ın Türkiye’de olması gerekiyor.

Neden PayPal Olmadan Yurtdışına İş Yapamam?

Bunun iki sebebi var:

  • Birincisi; birkaç tıkla yurtdışına iş yapabileceğiniz aracı sitelerin (aşağıda neler yapabileceğinizden bahseddeceğim) neredeyse tamamı size yalnızca PayPal ile ödeme yapıyor. Alternatifi varsa o parayı banka hesabına ödemede sorunlar çıkıyor ve bizi yüksek komisyonlar bekliyor.
  • İkincisi; yurtdışında bir kişiye, şirkete aracı bir site olmadan satış yapmak istediğinizde ödeme için sizin PayPal hesabınızı soracaktır. Bizdeki IBAN istemeye eşdeğer bir durum bu. Eğer bir PayPal hesabınız yoksa müşteri alım yapmaktan vazgeçecektir. Alternatif yöntemleri ya bilmiyorlar, ya güvenmiyorlar ya da sizin için uğraşmak istemiyorlar. Onlar için standart ve güvenilir ödeme yöntemi PayPal.
Kişisel Gelir Elde Etme ve Mikro İhracat İmkanı

PayPal, bir şeyler satın almanın ötesinde bir yurtdışına bir şey satmak için de neredeyse şart. Benim satacak neyim var ki, diye düşünmeyin. Aşağıda örnekler de vereceğim. En ufak bir meziyetiniz varsa koltuğunuzdan kalkmadan yurtdışına satış yapıp büyük paralar kazanabilirsiniz. Yurtdışına satış hem size hem de ülkemize kazanç sağlar.

Bu satırı yazdığım tarih itibariyle dolar 7.33 lira. Amerika’da bir dolar, bir dolara eşit. Yani sizin 10 dolara (73 Türk lirası) yapacağınız bir iş onlar için 10 lira gibi. Hatta alım gücü kıyaslanırsa daha bile ucuz.

Sizin çektiğiniz stok bir fotoğraf 1 dolara, yapacağınız birkaç cümlelik bir çeviri 5-10 dolara, besteleyip çaldığınız küçük bir jingle 30 dolara onlarca, yüzlerce alıcı bulabilir. Burda iş biraz da sizin meziyetinize kalıyor. Türkiye’de bir 1 liraya sattığınız bir ürünü yurtdışına aynı değerde bir paraya (1 dolar) satıp 7 kat fazla para kazanabilirsiniz.

Elbette isterdim ki paramız bundan daha değerli olsun, böyle çabalara gerek olmasın ancak durum ortada. Kaldı ki yurtdışına iş yapmak ekonomiye de katkı sağlayan bir yapıdır. İlla ki büyük bir holding olup başka bir ülkeye milyon dolarlık iş yapmamız gerekmiyor. Bizim kazanacağımız 5-10 dolarlar da oldukça büyük katkı sağlayabilir.

Diyelim ki bu ay marketten 500 liraya bir teknoloji ürünü satın aldınız. Bu ürün tabii ki ithal. Yani ülkeye parası karşılığı yurtdışından geldi. Tamamen atıyorum; bu ürünün ülkeye giriş fiyatı da 350 lira olsun. Bu da yaklaşık 50 dolar yapıyor. Bu ürünü satın aldığınız zaman ülke ekonomisinde 50 dolarlık bir açık yaratıldı. Bunun üstüne yurtdışına yapacağınız belki bir logo tasarımı satışı ile durumu dengeleyebilirsiniz.

Not: yukarıda durumu aşırı basit bir şekilde özetlemeye çalıştım. Ekonomi bilenler lütfen eleştirmesin. Detaylı katkı sunmak isteyenler yorum yazabilir tabii
PayPal Olsa Yurtdışına Ne Gibi İşler Yapılabilirdi?

Türkiye’de PayPal’ı kullanabiliyor olsak; evinde takı, çanta, aksesuar, resim, vb zanaat işleri yapan kimseler ürünlerini Etsy gibi sitelerde; çok daha fazlasını Ebay’de yurtdışındaki tüketiciye satabilirdi.

Bu yazıyı yazmaya başladığımda Etsy’nin kendi ödeme sistemi Türkiye’ye açık değildi. Tek makul seçenek PayPal’dı. Kardeşimin de bu konuda “Etsy’den Nasıl Para Kazanamadım? PayPal’ın Yokluğu!” diye bir videosu var. Etsy’nin kendi ödeme yöntemi artık Türkiye’ye açıldı. Tecrübe etmedim ancak gördüğüm yorumlar memnun edici değil

Fotoğrafçılar, videocular stok fotoğraf ve video sitelerinde çektikleri fotoğraf ve videoları satabilirlerdi. Gördüğünüz pekçok ilanda özel bir çekilmiş bir fotoğraf/video yerine stok görüntü kullanılmıştır. Bu konuda çok popüler birkaç site var.

Tasarımcılar, web siteleri için tema/template geliştiriciler, müzisyenler, ses efekti üretenler, Premiere, After Effects gibi video editörleri için hazır şablon üretenler Envato ağındaki sitelerde veya benzeri yerlerde işlerini stok olarak satabilirlerdi.

Yaptığınız tek bir işi, çektiğiniz tek bir fotoğrafı onlarca, yüzlerce kişi satın alabilir. Bu satış miktarı artık sizin maharetinizle de ilgili.

Çeviri yapanlar, seslendirmeciler, logo tasarımcıları, Web tasarımcıları, photoshop’ta herhangi bir hüneri olanlar, müzisyenler, falcılar, astrologlar, makale yazanlar, SEO gibi teknik işler yapanlar Fiverr gibi sitelerde gelecek müşterilere sipariş üzerine iş yapabilirlerdi. Bu saydıklarım sadece birkaç örnek. Yerinizde oturup ham madde maliyeti olmadan yapabileceğiniz yüzlerce işi dünyaya satmanız mümkün.

Yazılımcılar, tasarımcılar, oyun geliştiricileri çeşitli freelancer sitelerinde uluslararası işlerde görev alabilirlerdi.

Herhangi bir konuda meziyet olanlar Udemy gibi eğitim siteleri için kurslar hazırlayabilirlerdi. Bir defa hazırlanan bir kurs hem sayısız kişiden gelir sağlar hem de insanlara fayda sağladı. Yalnız verdiğim diğer örnekler için azıcık İngilizce size yardımcı olurken eğitim vermek için iyi bir İngilizce gerekli. Elbette bu siteler için Türkçe eğitimler de hazırlayabilirsiniz. Bu konuda da büyük bir açık var zaten. Yalnız bu şekilde potansiyel alıcı sayınız azalır.

Yukarıda saydıklarım yalnızca örnek niteliğinde, ilk aklıma gelen seçenekler. Elinizden her ne iş geliyorsa, özellikle dijital ortamda bitirebileceğiniz, hepsinin bir karşılığı var. Fiziksel ürün içeren işlerde karşınıza bir de kargo maliyet engeli çıkacak tabii.

Bu işleri almak, ürün satmak için genellikle bir siteye küçük bir formla üye olmanız ve işlerinizi yüklemeniz veya yeni müşteri bulmak için bir ilan açmanız yeterli. Gerisi biraz sabır. İşleriniz ne kadar iyiyse, ne kadar kabul görürse o kadar çok müşteriye ulaşıp, o kadar çok kazanç elde edebilirsiniz.

Gerçekten PayPal’ın Alternatifi Yok Mu?

Bu sorunun cevabı teoride hayır, PayPal’a alternatif bulmak her koşulda olmasa da mümkün. Pratikte ise birçok sebeple PayPal’ın alternatifi yok. Neden olmadığını șöyle maddelemek mümkün:

  • Satın alım yapacağınız site ya da satıcı yalnızca PayPal destekliyorsa (maalesef bu koşullar istisna değil) yapacak bir şeyiniz yok. Belki satıcı ile iletişim kurup bir yol bulmayı deneyebilirsiniz.
  • Ödeme alacağınız site başka ödeme servislerini destekliyor olabilir. Bu servislerle karşılaşabileceğiniz sorunlar şöyle: PayPal gibi Türkiye’de olmamaları, Türk bankalarına ödeme yapmamaları, ödeme için çok yüksek komisyon almaları.
  • Eğer yurtdışında bir kişiden ödeme alacaksanız PayPal harici bir sistemini kabul ettirmek hiç kolay olmayacaktır.
  • Kendi siteniz üzerinden kredi kartı ile satış yaptığınızda alıcının bankası Türk bankasına ödeme yapmayı reddedebilir. Bu konuda da yaşanmış örnekler var.

Ayrıca mevcut koşullarda, var olan ve Türkiye’de iş yapan alternatif ödeme altyapılarının Türkiye’de kalmaya devam edeceğinin de bir garantisi yok. PayPal ile aynı sebeplerle bu servisler de Türkiye’de yasaklanabilir veya kendileri Türkiye’den çekilme kararı alabilir.

Peki Ya Yerli PayPal?

Türkiye’de birebir eşdeğeri olmasa da İyzico,Paymes gibi ödeme altyapısı sunan firmalar var. Bunları hem büyük e-ticaret siteleri dahi kullanırken siz de bu firmalar sayesinde küçük ölçekli işleriniz için kolayca ödeme alabilirsiniz. Üstelik bir e-ticaret sitesi kurmanıza dahi  gerek yok.

Her iki firma da işini çok iyi yapıyor, her geçen gün kendini geliştiriyor ve yeni rakipler kazanıyor. Ancak bu yerli sistemler de uzun bir süre daha yerli olarak kalmaya devam edecek gibi. Yakın zamanda ne büyük Pazaryeri siteleri yerli ödeme altyapılarımızla alışveriş imkanı sunacak ne de yabancı alıcılar hiç duymadıkları bu sitelere güvenecek. Umuyorum ki yerli girişimlerimiz de uluslararası başarılarını kısa sürede arttırıp daha sağlam bir yer elde ederler.

Hiç mi Çözüm Yok?

Tabii ben illa bu işlere gireceğim, bana bir yol göster, diyorsanız bazı olasılıkları hemen listeliyorum:

  • Eğer yurtdışında bir banka hesabınız ve yabancı bir cep telefonu numaranız (Türkiye’deki hatlara SMS gelmiyor) varsa kolayca bir PayPal hesabı açabilirsiniz. Para yatırma/ödeme ve para çekme için bu banka hesabını kullanmamız gerekir. Parayı Türkiye’deki hesabınıza aktarmak isterseniz da SWIFT vs yaparsınız ama banka da paranızla ortak olur.
  • Tamamen illegal yöntemlerle, sahte belgelerle e-vatandaşlık alıp PayPal’ın ve devletleri kandırabilirsiniz. İnternette bunu tarif edenler var. Bunun için suç işlemeyi ve yakalanıp cezasını çekmeyi göze alıyorsanız neden olmasın?
  • Gerçekten Estonya’dan e-vatandaşlık alabilirsiniz. Ancak banka hesabı vs için, her şeyin yasal olması için küçük bir seyahate çıkmanız gerekecek. Parayı Türkiye’deki banka hesabınıza aktarmak yine sorun olacaktır.
  • Müşteri ile direkt iletişim kurabildiğiniz durumlarda müşteriyi “valla ben dolandırıcı değilim, benim ülkemde PayPal yasak. Çok sorgulamayın. Ne olur ödemeyi başka bir kanaldan yapın” diyerek ikna etmeyi deneyebilirsiniz.
  • Satıcı ile direkt iletişim kurabildiğiniz durumlarda da bir üstteki yöntemi deneyebilirsiniz.
  • Eger satış yaptığınız aracı site size ödemeyi PayPal alternatifi hizmet sağlayıcılarla da yapıyorsa onları kullanabilirsiniz. Nadir olan bu durumda parayı çekmek için ordan oraya taşımanız veya yüksek komisyon ödemeniz gerekebilir.
Tek Sorun PayPal Yasağı Mı?

Değil elbette. PayPal açılırsa dertler bitmeyecek. Devletin, politika olarak mikro ihracatı; yurtdışına iş yapmak isteyen sanatçıyı, zanaatkar’ı, yazılımcıyı desteklemesi lazım. Bu insanlara para alışverişinde, vergi istemesinde, posta/kargo hizmetlerinde avantajlar sağlanmalı.

Ayrıca her şey yerli yerinde olsa, PayPal’a erişimimiz olsa dahi ne kadar kazanacağınız sizin işinizi ne kadar iyi yaptığınız ve tüm dünyadan rakipleriniz arasından ne kadar öne çıktığınızla da ilgili.

PayPal açıldığı zaman herkes zengin olmayacak, ekonomi şahlanmayacak, dolar yarı fiyatına inmeyecek. Buna karşın yurtdışına bireysel satışın önündeki en büyük engel Türkiye’de PayPal’ın yasak olmasıdır. Yukarıda saydığım işlerden para kazanan pek çok kişi madur durumdadır.

Bugünün şartlarında hem önceden bu işi yapanların daha fazla kazanması hem de artık Instagram üzerinden satış yapmayı öğrenen bireysel üreticilerin, sanatçıların işlerini yurtdışına da satma yolunun açılması ancak PayPal yasağının kalkması ile mümkün olacaktır.

Devletin endişeleri ne olursa olsun; taleplerde sonuna kadar ısrarcı olmak yerine iletişimle bir orta yol bulunmalı ve PayPal ülkemize yeniden davet edilmelidir.

İlgili Bazı Linkler